W dzisiejszym, dynamicznie zmieniającym się świecie, ochrona zdrowia staje przed coraz większymi wyzwaniami. Pracownicy sektora zdrowia, codziennie dając z siebie wszystko, aby zapewnić najlepszą opiekę pacjentom, nierzadko zapominają o własnym zdrowiu i dobrostanie.
Wdrożenie dobrostanu w ochronie zdrowia to nie tylko inwestycja, ale również podniesienie jakości świadczonych usług a wręcz konieczność. Poprzez skupienie się na zdrowiu psychicznym i fizycznym pracowników, możliwe jest stworzenie środowiska pracy. Środowiska w którym każdy czuje się doceniany, zdrowy i pełen energii do działania. Wdrażając wiedzę i narzędzia niezbędne do osiągnięcia tego celu, otwieramy drogę do lepszego jutra w ochronie zdrowia.
Dobrostan jako proces. Dobrostan nie jest stanem stałym, ale raczej procesem ciągłego dążenia do równowagi i adaptacji do zmieniających się warunków życiowych. Oznacza to, że ludzie mogą doświadczać wahania w swoim dobrostanie w zależności od osobistych i zewnętrznych czynników. Czynników takich jak zmiany w relacjach, karierze, zdrowiu czy sytuacji społeczno-ekonomicznej.
Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy, w oparciu o wyniki V etapu programu wieloletniego „Poprawa bezpieczeństwa i warunków pracy”, przedstawił zalecenia, które mają na celu nie tylko ochronę zdrowia fizycznego, ale również psychicznego pracowników.
Oto najważniejsze dane z opracowania „Kształtowanie się zdolności do pracy i dobrostanu w grupie pracowników ochrony zdrowia, oświaty i nauki oraz usług związanych z kontaktem z klientem” :
- Psychospołeczne warunki pracy są ważnym czynnikiem wpływającym na zdolność do pracy i dobrostan pracowników. Badanie skupiło się na analizie wymagań w pracy, konfliktu między pracą a życiem osobistym oraz zasobów w pracy.
- Dobrostan psychofizyczny i zdolność do pracy, zostały zmierzone przez wypalenie zawodowe, zaangażowanie w pracy, depresję oraz zdolność do pracy, używając do tego celu czterech wystandaryzowanych kwestionariuszy: COPSOQ II, OLBI, UWES oraz WAI.
- Wyniki wskazują na różnice między grupami pracowników w zakresie psychospołecznych warunków pracy, dobrostanu psychofizycznego i zdolności do pracy. Wszystkie te aspekty zostały szczegółowo zanalizowane w kontekście zmian zachodzących w poszczególnych grupach zawodowych w trakcie trzech fal badań.
Rola środowiska i społeczeństwa
Dobrostan jest silnie powiązany ze strukturami społecznymi i ekonomicznymi, w których żyją. Warunki pracy, dostęp do edukacji, opieki zdrowotnej, bezpieczne i czyste środowisko, sprawiedliwość społeczna i gospodarcza – wszystko to ma istotny wpływ na dobrostan. Polityki publiczne i inicjatywy społeczne mogą zatem odgrywać kluczową rolę w promowaniu dobrostanu. Zwłaszcza poprzez redukcję nierówności i umożliwienie większej liczbie osób osiąganie ich pełnego potencjału.
Subiektywne i obiektywne miary dobrostanu
Ocenianie dobrostanu ludzi wymaga zastosowania zarówno subiektywnych, jak i obiektywnych miar. Subiektywne miary obejmują osobiste oceny szczęścia i zadowolenia z życia. Podczas gdy obiektywne miary mogą obejmować wskaźniki takie jak długość życia, dochód, poziom edukacji i dostęp do usług. Idealne podejście do mierzenia dobrostanu łączy obie perspektywy, aby zapewnić pełniejszy obraz jakości życia ludzi.
Dobrostan a zrównoważony rozwój
W kontekście globalnych wyzwań, takich jak zmiana klimatu, ubóstwo i nierówności społeczne, dobrostan ludzi jest ściśle związany z ideą zrównoważonego rozwoju. Oznacza to dążenie do spełnienia potrzeb obecnych pokoleń bez zagrażania zdolności przyszłych pokoleń do zaspokajania własnych potrzeb. Odczuwanie dobrostanu w sposób zrównoważony wymaga holistycznego podejścia, które uwzględnia ekologiczne, ekonomiczne i społeczne aspekty życia ludzkiego.
Podsumowując, teza „Dobrostan ludzi” podkreśla kompleksową naturę dobrostanu. Uznając jego wielowymiarowy charakter i znaczenie zarówno na poziomie indywidualnym, jak i społecznym. Promowanie dobrostanu wymaga zaangażowania na wielu poziomach. Od indywidualnych działań po polityki publiczne – i jest nieodłącznym elementem dążenia do lepszej przyszłości dla wszystkich.
Trening uważności (mindfulness)
Trening uważności skupia się na byciu „tu i teraz”, pomagając pracownikom służby zdrowia zwracać uwagę na bieżące doświadczenia bez oceniania. Przykładem działania może być codzienne praktyki medytacyjne przed rozpoczęciem pracy lub w jej trakcie, na przykład 5-minutowe sesje oddychania świadomego, które pomagają zredukować stres i poprawić koncentrację.
Wzmacnianie odporności psychicznej
Odporność psychiczną można rozwijać poprzez warsztaty, które uczą, jak pozytywnie reagować na wyzwania zawodowe i osobiste. Działania mogą obejmować techniki zarządzania emocjami, rozwijanie pozytywnego myślenia oraz ustawianie realistycznych celów. Przykładem może być tworzenie „mapy sukcesów”, gdzie pracownicy zapisują swoje małe i duże osiągnięcia, przypominając sobie o własnych mocnych stronach.
Trening wzmacniania zasobów osobistych
Trening ten skupia się na identyfikacji i rozwijaniu indywidualnych zasobów, takich jak umiejętności komunikacyjne, zarządzanie czasem czy kreatywne rozwiązywanie problemów. Przykładem może być organizacja warsztatów z zarządzania czasem, które pomagają efektywniej planować zadania i zadbać o równowagę między pracą a życiem prywatnym.
Treningi radzenia sobie ze stresem
Programy te uczą pracowników technik radzenia sobie ze stresem, takich jak techniki relaksacyjne, asertywność w komunikacji czy metody zarządzania konfliktem. Przykładem działania może być regularne sesje jogi lub tai-chi, które pomagają redukować napięcie i poprawiają ogólne samopoczucie.
Warsztat doskonalenia umiejętności społecznych
Rozwijanie umiejętności społecznych, takich jak empatia, słuchanie aktywne czy efektywna komunikacja, poprawia współpracę w zespole i relacje z pacjentami. Przykładowe działania to role-playing, gdzie pracownicy mogą ćwiczyć scenariusze trudnych rozmów z pacjentami lub członkami zespołu, ucząc się jednocześnie, jak budować pozytywne relacje.
Trening relaksacyjny
Sesje treningu relaksacyjnego mogą obejmować techniki takie jak głębokie oddychanie, progresywna relaksacja mięśni czy medytacje, które pomagają obniżyć poziom stresu i poprawić jakość snu. Przykładem może być organizowanie cotygodniowych sesji relaksacyjnych z profesjonalnym instruktorem.
Promocja zdrowego stylu życia
Promowanie zdrowego stylu życia wśród pracowników ochrony zdrowia może obejmować programy dotyczące zdrowego odżywiania, aktywności fizycznej czy zapobiegania uzależnieniom. Szczególną uwagę należy zwrócić na relaks i relaksację, odpowiednia ilość snu i przebywanie na świeżym powietrzu.
Konkluzje z badań podkreślają znaczenie monitorowania psychospołecznych warunków pracy oraz wdrażania działań mających na celu wsparcie pracowników w celu poprawy ich dobrostanu psychofizycznego i zdolności do pracy, szczególnie w kontekście pandemii COVID-19, która dodatkowo pogłębiła ryzyko problemów zdrowotnych pracowników.
Ogólne wytyczne są uniwersalnymi kierunkami w osiąganiu wellbeing w organizacji i są to:
- prowadzenie szeroko pojętej psychoedukacji na temat zdrowego stylu życia;
- organizowanie programów wspierających indywidualną i grupową aktywność
- fizyczną, stref relaksu i odpoczynku; zachęcanie do chodzenia i jazdy na rowerze (np. w drodze do pracy);
- organizowanie akcji promujących zdrowe odżywianie (warsztaty, seminaria,
- porady specjalistów);
- wprowadzanie programów walki z nałogami
Weronika Laura Ławniczak
Mentorka, terapeutka, trenerka biznesu